Tranh Kính – Nét Đẹp Văn Hóa Đặc Trưng của Người Khmer Nam Bộ
Tranh kính là một loại hình nghệ thuật dân gian phổ biến ở Nam Bộ. Khác với tranh kính theo phong cách người Hoa ở các địa phương như Lái Thiêu (Bình Dương), Chợ Lớn (TP.HCM), tranh kính của người Khmer ở ấp Phước Thuận, xã Phú Tân, huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng mang đậm bản sắc văn hóa riêng.
Những bức tranh kính thường khắc họa cuộc đời Đức Phật, phong cảnh thiên nhiên, chùa chiền, danh lam thắng cảnh… với màu sắc rực rỡ trên nền kính trong suốt. Đây là một loại hình nghệ thuật đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và kiên nhẫn của người nghệ nhân.
alt text: Một bức tranh kính vẽ Đức Phật
Quy Trình Vẽ Tranh Kính Công Phu và Độc Đáo
Quy trình vẽ tranh kính rất công phu, đòi hỏi nhiều bước thực hiện. Đầu tiên, người thợ phải vẽ khuôn hình lên kính, sau đó dùng chỉ trắng, chỉ đen để tạo nét. Tiếp đến, họ phơi kính cho khô rồi mới bắt đầu vẽ và phủ lên các lớp sơn. Điểm đặc biệt của tranh kính là phải vẽ từ mặt sau của tấm kính, họa tiết được vẽ trước thay vì vẽ sau cùng như các loại tranh khác.
alt text: Các bước trong quy trình vẽ tranh kính
Vì sơn trên kính lâu khô, người thợ phải vẽ liên tục để đảm bảo màu sắc đều và bức tranh không bị đứt đoạn. Sau khi tranh khô, họ sẽ gắn ốc xà cừ, dát vàng hoặc dán giấy trang kim vào mặt sau để tăng thêm vẻ đẹp cho tác phẩm. Cuối cùng, tranh được phủ một lớp sơn bảo vệ và đặt vào khung gỗ.
alt text: Tranh kính được trưng bày
Từ Kỹ Thuật Truyền Thống Đến Biến Đổi Hiện Đại
Tranh vẽ Đức Phật được xem là loại tranh khó nhất, đòi hỏi người thợ phải có kinh nghiệm lâu năm để thể hiện được thần thái, đặc biệt là đôi mắt và nụ cười của Đức Phật. Ngày nay, bên cạnh phương pháp vẽ truyền thống, kỹ thuật kéo lụa tiên tiến cũng được áp dụng, cho phép tạo ra những bức tranh với nhiều màu sắc hơn, cảnh sắc sống động hơn.
alt text: Một nghệ nhân đang pha màu vẽ
Nguy Cơ Mai Một và Nỗ Lực Gìn Giữ Nghề Truyền Thống
Trước đây, nghề vẽ tranh kính rất phổ biến ở xã Phú Tân, hầu như nhà nào cũng có người biết vẽ. Tuy nhiên, hiện nay chỉ còn rất ít người theo nghề này. Nhận thức được nguy cơ mai một của một nét đẹp văn hóa, các nghệ nhân đang nỗ lực truyền dạy nghề cho thế hệ trẻ, với mong muốn gìn giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc.
alt text: Những bức tranh kính hoàn thiện
