Trẻ Bị Táo Bón: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Giải Pháp Hiệu Quả

Nhận Biết Dấu Hiệu Trẻ Bị Táo Bón

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu táo bón ở trẻ rất quan trọng để có biện pháp can thiệp kịp thời. Một số dấu hiệu điển hình cha mẹ cần lưu ý:

• Tần suất đi vệ sinh giảm: Trẻ đi ngoài ít hơn bình thường, có thể vài ngày hoặc cả tuần mới đi một lần.
• Phân cứng và khô: Phân của trẻ thường cứng, vón cục, to và khó khăn khi đi ngoài.
• Đau và khó chịu: Trẻ có thể biểu hiện đau bụng, quấy khóc, sợ hãi khi đi vệ sinh do phân cứng gây đau rát hậu môn. Có thể xuất hiện máu trong phân do hậu môn bị rách.
• Biếng ăn và mệt mỏi: Trẻ bị táo bón thường chán ăn, mệt mỏi, kém hoạt bát.

Trong trường hợp táo bón nặng, trẻ có thể bị nôn trớ, chướng bụng, suy dinh dưỡng, chậm lớn.

Nguyên Nhân Gây Ra Táo Bón Ở Trẻ

Táo bón ở trẻ có thể do nhiều nguyên nhân, chủ yếu được chia thành hai nhóm:

1. Tổn thương thực thể: Chiếm khoảng 5%, do các dị tật bẩm sinh ở đường tiêu hóa như phình đại tràng, bệnh Hirschsprung, suy giáp trạng bẩm sinh. Trẻ thường bị táo bón ngay từ khi mới sinh hoặc giai đoạn sơ sinh.

2. Các nguyên nhân khác: Chiếm đa số (95%), bao gồm:

• Bệnh lý hậu môn: Nứt kẽ hậu môn, bệnh trĩ.
• Chế độ ăn uống: Uống ít nước, thiếu chất xơ, ăn nhiều đạm, protein, sữa pha quá đặc.
• Giảm trương lực ruột: Do còi xương, thiếu máu, suy dinh dưỡng.
• Nhịn đi vệ sinh: Do sợ hãi, áp lực khi ngồi bô, sợ bẩn, sợ mùi hôi, hoặc do thay đổi môi trường (như đi học).

Táo bón kéo dài tạo thành vòng luẩn quẩn: phân tích tụ trong ruột già gây tắc nghẽn, khiến trẻ càng khó đi ngoài và táo bón ngày càng nặng.

Giải Pháp Khắc Phục Táo Bón Cho Trẻ

Chuyên gia dinh dưỡng tiết chế, BS.CKI Đào Thị Yến Thủy – Trưởng khoa Dinh dưỡng Tiết chế, Bệnh viện Tâm Anh TP.HCM đưa ra 7 lời khuyên giúp cha mẹ chăm sóc trẻ bị táo bón hiệu quả:

1. Kiểm Tra Loại Sữa Cho Bé

Sữa công thức có thể gây táo bón ở một số trẻ do:

• Khó tiêu hóa, hấp thu: Đạm casein trong sữa công thức khó phân hủy, dễ kết tủa, hút nước trong phân làm phân cứng.
• Thiếu lợi khuẩn: Sữa mẹ chứa probiotics giúp đường ruột khỏe mạnh, sữa công thức thường thiếu hoặc ít lợi khuẩn.
• Pha sữa sai cách: Pha sữa đặc hơn hướng dẫn làm tăng lượng protein, gây khó tiêu và táo bón.

Cha mẹ nên chọn sữa có công thức gần giống sữa mẹ, bổ sung Lactoferrin, prebiotics (GOS/FOS) và probiotics (Bifidobacterium, BB536) để hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón. Sữa Morinaga là một lựa chọn được nhiều chuyên gia khuyên dùng.

2. Bổ Sung Chất Xơ

Chất xơ hút nước làm mềm phân, giúp trẻ dễ dàng đi ngoài. Cha mẹ nên bổ sung chất xơ cho bé bằng cách:

• Cho trẻ ăn nhiều rau xanh, củ quả, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
• Chọn sữa có bổ sung chất xơ.
• Sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ nếu trẻ biếng ăn rau củ.

3. Cho Trẻ Uống Đủ Nước

Nước giúp làm mềm phân, hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Lượng nước khuyến nghị cho trẻ theo từng độ tuổi:

• Dưới 6 tháng: 100-200ml/ngày (nếu bị táo bón).
• 6-12 tháng: 200-300ml/ngày.
• 1-3 tuổi: 500-600ml/ngày.
• 3-5 tuổi: 1000ml/ngày.
• Trên 10 tuổi: 1500-2000ml/ngày.

Có thể cho trẻ uống nước lọc, nước ép trái cây loãng.

4. Massage Bụng Cho Trẻ

Massage bụng giúp kích thích nhu động ruột, đẩy phân ra ngoài dễ dàng hơn.

Cách massage:

1. Làm quen: Nắn nhẹ từ vai xuống cổ tay, mở khép cánh tay.
2. Massage bụng: Đặt tay lên vùng quanh rốn, di chuyển theo chiều kim đồng hồ.
3. Massage lưng: Vỗ nhẹ lên lưng theo chiều xoắn ốc.
4. Massage chân: Nắn nhẹ từ đùi xuống bàn chân.

Thực hiện mỗi động tác 5 lần, massage khi trẻ thoải mái, không nên massage khi trẻ đói hoặc vừa ăn no.

alt text

5. Ngâm Hậu Môn Cho Trẻ

Ngâm hậu môn trong nước ấm khoảng 37 độ C giúp thư giãn cơ hậu môn, kích thích nhu động ruột. Ngâm khoảng 5-10 phút mỗi ngày.

6. Tạo Thói Quen Đi Vệ Sinh

Rèn luyện thói quen đi vệ sinh đều đặn vào một giờ cố định mỗi ngày giúp điều hòa nhu động ruột. Khuyến khích trẻ đi vệ sinh sau khi ngủ dậy hoặc sau bữa ăn.

7. Tăng Cường Hoạt Động Thể Chất

V vận động giúp nhu động ruột hoạt động tốt hơn. Cha mẹ nên khuyến khích trẻ vận động phù hợp với lứa tuổi như bò, đi, chạy, chơi các trò chơi vận động.