Mỗi dịp Tết đến xuân về, bên cạnh những phong tục tập quán đặc trưng, mâm cỗ ngày Tết cũng là một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực của người Việt. Mỗi vùng miền trên dải đất hình chữ S đều mang đến những nét độc đáo riêng trong mâm cỗ ngày Tết, thể hiện qua cách chế biến, trình bày và cả những quy tắc ẩn chứa bên trong. Hãy cùng Bao Nhiêu 2023 khám phá sự đa dạng và phong phú của mâm cỗ Tết truyền thống ba miền Bắc – Trung – Nam.
alt Mâm cỗ Tết miền Bắc truyền thống với bánh chưng xanh, thịt đông và dưa hành.
Mâm Cỗ Tết Miền Bắc: Tinh Tế và Truyền Thống
Mâm cỗ Tết miền Bắc nổi tiếng với sự tinh tế, cầu kỳ trong cách chế biến và trình bày. Người miền Bắc thường tuân thủ quy tắc “bốn bát bốn đĩa” (không bao gồm nước chấm, dưa hành và xôi), tượng trưng cho tứ trụ, bốn mùa và bốn phương. Những gia đình khá giả hơn có thể chuẩn bị mâm cỗ lớn hơn, với “bốn bát sáu đĩa” hoặc “tám bát tám đĩa”, thậm chí xếp thành nhiều tầng.
Trung tâm của mâm cỗ Tết miền Bắc chính là bánh chưng xanh vuông vắn, biểu tượng cho đất trời, cùng với thịt đông, dưa hành chua cay – những món ăn mang đậm hương vị ngày Tết. Gà luộc lá chanh thơm phức ăn kèm xôi trắng dẻo, giò lụa, nem rán, nộm, và các loại rau củ muối chua cũng là những món ăn không thể thiếu. Món canh mang tính đại diện thường là giò heo hầm măng, miến lòng gà, lưỡi heo… Tất cả hòa quyện tạo nên một mâm cỗ hài hòa về màu sắc, đậm đà hương vị truyền thống, được gìn giữ qua nhiều thế hệ.
Món tráng miệng trên mâm cỗ Tết miền Bắc cũng rất đa dạng. Mứt quất (tắc), mứt gừng, mứt sen, ô mai mơ, hồng khô… cùng với các loại trái cây tươi ngon, mang đến vị ngọt ngào cho ngày đầu năm. Đặc biệt, không thể không nhắc đến món chè kho thơm lừng, được nấu từ đậu xanh, đường và nước cốt dừa, là món tráng miệng không thể thiếu trong ngày Tết miền Bắc.
Mâm Cỗ Tết Miền Trung: Đậm Đà Bản Sắc Văn Hóa
Mâm cỗ Tết miền Trung mang đậm dấu ấn của điều kiện tự nhiên và văn hóa vùng miền. Khí hậu khắc nghiệt, thiên tai thường xuyên đã hình thành nên tinh thần tiết kiệm, cần cù và sự san sẻ trong cộng đồng. Điều này thể hiện rõ nét qua mâm cỗ ngày Tết, với các món ăn được chia thành từng đĩa nhỏ, mỗi thứ một ít, bày biện trên mâm tròn, tượng trưng cho sự sum vầy, đoàn kết.
alt Mâm cỗ Tết miền Trung với các món ăn được chia thành đĩa nhỏ, thể hiện tinh thần tiết kiệm và san sẻ.
Người miền Trung thường chuẩn bị những món ăn có thể bảo quản được lâu như thịt kho tàu, tôm rim, gà rán, nem chua, thịt ngâm nước mắm… Bên cạnh đó, những món cuốn cũng rất được ưa chuộng, như thịt luộc cuốn bánh tráng, nem lụi, cá hấp cuốn bánh tráng chấm nước mắm gừng. Mâm cỗ Tết miền Trung tuy đơn giản nhưng lại chứa đựng sự tinh tế và đậm đà bản sắc văn hóa của người dân nơi đây.
Mâm Cỗ Tết Miền Nam: Phong Phú và Đa Dạng
Mâm cỗ Tết miền Nam nổi bật với sự phong phú, đa dạng về nguyên liệu và cách chế biến, thể hiện sự phóng khoáng và hào sảng của người dân Nam Bộ. Thịt kho hột vịt (trứng vịt) là món ăn không thể thiếu, thường được ăn kèm với dưa chua, giá chua và canh khổ qua. Bánh tét, thay cho bánh chưng của miền Bắc, cũng là một món ăn đặc trưng trong mâm cỗ ngày Tết miền Nam.
alt Mâm cỗ Tết miền Nam phong phú và đa dạng với nhiều món ăn đặc trưng.
Ngoài ra, mâm cỗ Tết miền Nam còn có nhiều món ăn độc đáo khác như gỏi ngó sen, phá lấu, nem, giò thủ, dưa món, củ kiệu, tôm khô, tai heo ngâm giấm… Để thể hiện sự sung túc và đầy đủ, người miền Nam thường bổ sung thêm những món ăn mới lạ vào mâm cỗ ngày Tết.
Kết Luận
Mâm cỗ Tết ba miền Bắc – Trung – Nam, mỗi vùng miền đều mang một nét đặc trưng riêng, phản ánh rõ nét văn hóa, lối sống và điều kiện tự nhiên của từng địa phương. Dù có sự khác biệt về nguyên liệu và cách chế biến, nhưng tất cả đều hướng đến một ý nghĩa chung, đó là cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng, sum vầy và hạnh phúc.
FAQ về Mâm Cỗ Tết Ba Miền
-
Sự khác biệt chính giữa bánh chưng và bánh tét là gì? Bánh chưng có hình vuông, gói bằng lá dong, nhân đậu xanh thịt mỡ. Bánh tét hình trụ dài, gói bằng lá chuối, nhân đa dạng hơn.
-
Tại sao mâm cỗ Tết miền Trung thường có các món ăn được chia nhỏ? Điều này phản ánh tinh thần tiết kiệm và san sẻ của người dân miền Trung, đặc biệt là trong điều kiện thiên tai khắc nghiệt.
-
Món ăn nào không thể thiếu trong mâm cỗ Tết miền Nam? Thịt kho hột vịt (trứng vịt) là món ăn đặc trưng và không thể thiếu trong mâm cỗ Tết miền Nam.
-
Ý nghĩa chung của mâm cỗ Tết ba miền là gì? Mâm cỗ Tết tượng trưng cho sự sum vầy, đoàn viên, cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng và hạnh phúc.
