Thái Bình, vùng đất nổi tiếng với danh xưng “quê hương 5 tấn”, không chỉ tự hào về những cánh đồng lúa bát ngát mà còn níu chân du khách bởi những đặc sản mang đậm hồn quê. Trong số đó, cốm Thanh Hương, được làm từ những hạt nếp cái hoa vàng thơm dẻo, đã trở thành một thương hiệu ẩm thực đặc trưng, đại diện cho hương vị ngọt ngào của vùng đất này.
alt
Cốm, một món quà của mùa thu, thường được bày bán trên những mẹt xanh mướt bên cạnh những trái hồng chín đỏ, tạo nên một bức tranh thu đặc trưng của miền Bắc. Làng cốm Thanh Hương, thuộc xã Đồng Thanh, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình, từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm cốm, gìn giữ và phát triển nghề truyền thống này cho đến ngày nay. Người dân Thanh Hương lớn lên cùng hương thơm dịu nhẹ của lúa nếp rang và âm thanh đều đặn của chày giã cốm, tạo nên một nét văn hóa ẩm thực độc đáo.
Khác với nhiều làng cốm khác chỉ sản xuất theo mùa vụ, cốm Thanh Hương được làm quanh năm. Tuy nhiên, thời điểm lý tưởng nhất để làm cốm là từ tháng 7 đến tháng 10 âm lịch. Đây là lúc lúa nếp mới thu hoạch, hạt gạo còn giữ nguyên hương thơm sữa non, mang đến độ dẻo thơm hoàn hảo cho cốm.
alt
Nguyên liệu chính để làm cốm là loại nếp cái hoa vàng thượng hạng, nổi tiếng với hương thơm đặc trưng. Lúa được gặt về khi đã chín tới, hạt thóc được lựa chọn kỹ càng, loại bỏ hạt lép, chỉ giữ lại những hạt mẩy đều nhau.
alt
Thóc sau khi được chọn lọc sẽ được rang trên chảo gang với lửa nhỏ liu riu. Người rang phải canh lửa thật khéo léo để thóc chín đều, không bị cháy khét hay quá giòn. Khi hạt thóc dậy mùi thơm đặc trưng thì được đổ ra để nguội.
alt
Công đoạn tiếp theo là giã cốm. Thóc rang được cho vào cối và giã đều tay cho đến khi vỏ trấu tách ra, để lộ những hạt cốm dẹt mỏng như lá me. Cốm sau đó được sàng sảy kỹ lưỡng để loại bỏ hoàn toàn vỏ trấu, chỉ giữ lại những hạt cốm trắng tinh, dẻo thơm.
alt
Cốm Thanh Hương được chia làm hai loại: cốm mộc và cốm màu. Cốm mộc có màu trắng tự nhiên, thường được dùng làm nguyên liệu chế biến các món ăn khác như bánh cốm, chả cốm, chè cốm… Cốm màu được tạo ra bằng cách trộn cốm mộc với nước cốt từ lá nếp, lá gừng, lá cau…, tạo nên màu xanh bắt mắt, thường được dùng để ăn ngay.
alt
Cốm thành phẩm thường được gói trong lá sen tươi, tạo nên hương thơm thoang thoảng, quyến rũ. Hương vị dẻo thơm của cốm hòa quyện cùng mùi hương thanh mát của lá sen, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực khó quên.
-
Cốm Thanh Hương được làm từ loại gạo nào? Cốm Thanh Hương được làm từ nếp cái hoa vàng, một loại nếp thơm ngon nổi tiếng.
-
Mùa nào làm cốm Thanh Hương ngon nhất? Cốm Thanh Hương ngon nhất là vào mùa thu, từ tháng 7 đến tháng 10 âm lịch.
-
Cốm Thanh Hương có những loại nào? Cốm Thanh Hương có hai loại: cốm mộc (màu trắng) và cốm màu (màu xanh).
-
Cốm Thanh Hương thường được dùng để làm gì? Cốm mộc dùng để chế biến các món ăn như bánh cốm, chả cốm, chè cốm… Cốm màu thường được ăn ngay.
-
Mua cốm Thanh Hương ở đâu? Bạn có thể mua cốm Thanh Hương tại làng cốm Thanh Hương, xã Đồng Thanh, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình hoặc tại các cửa hàng đặc sản.
Theo truyền thống, quy trình làm cốm Thanh Hương có sự phân công lao động rõ ràng. Đàn ông lo việc giã cốm, phụ nữ đảm nhiệm các công đoạn khác như đảo cốm, sàng sảy… Ngày nay, nhiều công đoạn đã được cơ giới hóa, giúp nâng cao năng suất. Tuy nhiên, hương vị truyền thống của cốm Thanh Hương vẫn được gìn giữ nguyên vẹn.
alt
Bên cạnh việc sản xuất cốm truyền thống, nhiều hộ gia đình tại Thanh Hương còn phát triển thêm các sản phẩm từ cốm như bánh cốm, kẹo cốm… để đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường. Sự ra đời của Hợp tác xã Thanh Hương đã tạo điều kiện cho các hộ sản xuất liên kết, chia sẻ kinh nghiệm, nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ, góp phần phát triển kinh tế địa phương.
Kết luận, cốm Thanh Hương không chỉ là một món ăn ngon mà còn là niềm tự hào của người dân Thái Bình. Hương vị thơm dẻo, quy trình chế biến công phu và sự gìn giữ, phát triển của làng nghề đã tạo nên thương hiệu cốm Thanh Hương, một đặc sản trứ danh của vùng đất lúa.
