Nguồn Gốc và Lịch Sử Nón Ngựa Phú Gia
Chiếc nón ngựa – biểu tượng của Bình Định
Nón ngựa không chỉ là vật dụng che nắng che mưa mà còn là biểu tượng văn hóa của Bình Định. Xuất hiện từ hơn 300 năm trước, chiếc nón từng là phụ kiện không thể thiếu của quan binh triều đình. Theo lời kể của ông Đỗ Văn Lan, một nghệ nhân làm nón với 55 năm kinh nghiệm tại làng Phú Gia, nguồn gốc chính xác của chiếc nón ngựa vẫn chưa được xác định rõ ràng.
Quy Trình Chế Tác Công Phu
Các công đoạn làm nón ngựa
Để tạo ra một chiếc nón ngựa hoàn chỉnh, người nghệ nhân phải trải qua 14 công đoạn, bao gồm 10 công đoạn chính và 4 công đoạn phụ. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và kinh nghiệm lâu năm. Theo ông Lan, công đoạn thêu hoa văn thường mất nhiều thời gian nhất, đặc biệt khi phải chế tác theo yêu cầu riêng của khách hàng.
Nguyên Liệu Thiên Nhiên Đặc Trưng
Nguyên liệu làm nón ngựa
Nguyên liệu chính để làm nón ngựa gồm cây giang làm sườn, lá cọ (kè) để lợp và rễ dứa (thơm) để lấy chỉ. Thiên nhiên ưu đãi đã ban tặng cho Bình Định nguồn nguyên liệu dồi dào, sẵn có ngay tại địa phương.
Nguyên liệu phụ cho nón ngựa
Ngoài ra, còn có các nguyên liệu phụ như chỉ thêu, cước lớn, cước nhỏ… được lấy từ TP.HCM, theo chia sẻ của bà Tâm, vợ ông Lan, người có hơn 40 năm kinh nghiệm làm nón. Sự kết hợp hài hòa giữa nguyên liệu tự nhiên và kỹ thuật thủ công tinh xảo đã tạo nên những chiếc nón ngựa bền đẹp, mang đậm hồn quê Bình Định.
Hoa Văn Tinh Tế, Độc Đáo
Hoa văn trên nón ngựa
Nón ngựa Phú Gia không chỉ đơn thuần là vật dụng che mưa che nắng mà còn là tác phẩm nghệ thuật với những họa tiết thêu tay tinh xảo. Các nghệ nhân thường thêu hoa văn như hoa, lá, chim công, long, lân, quy, phụng, chim trĩ… Chóp nón thường để trần, điểm xuyết chùm chỉ ngũ sắc. Một số chiếc nón đặc biệt còn được trang trí chóp hình quả trám bằng đồng hoặc bạc, chạm trổ công phu.
Giá Trị Kinh Tế và Du Lịch
Làng nón ngựa Phú Gia – điểm đến du lịch hấp dẫn
Giá một chiếc nón ngựa Phú Gia dao động từ 50.000 đến 100.000 đồng, tùy thuộc vào chất lượng. Những chiếc nón làm theo nguyên mẫu truyền thống có giá cao hơn, khoảng 400.000 đồng. Làng nón Phú Gia là một trong 5 làng nghề truyền thống được UBND tỉnh Bình Định quy hoạch phát triển du lịch. Nhờ đó, làng nghề ngày càng được nhiều người biết đến, góp phần cải thiện thu nhập cho người dân. Để đến làng Phú Gia từ trung tâm thành phố Quy Nhơn, du khách có thể di chuyển theo quốc lộ 1A, rẽ phải vào quốc lộ 19B khoảng 18 km, sau đó rẽ trái vào đường DT635 và hỏi thăm người dân địa phương.
